Lozan Mübadilleri Vakfı adından da anlaşılacağı gibi Türkiye ile Yunanistan’dan karşılıklı olarak nüfus değişimine tabi tutulan insanların dert ve problemleriyle ilgilenmeye çalışan bir vakıf. Adında kültür kelimesi geçmediğinden olsa gerek yaptıkları toplantılar, sempozyumlar ve çıkardıkları yayınlar ile hizmet vermeye çalışıyorlar. Bir kitap yayınlayabilmek başlı başına bir meseledir. Düşünce safhası, eylem safhası, basım aşamaları, yayınlanması, tanıtımı ve satılması. Bunların hepsi başlı başına bir sorundur. Bunun zorluklarını ise ancak bunları yaşayan yani damdan düşen biri gerçekten anlar!

En son çıkardıkları iki eser var. Birincisi “Mübadele Öncesi ve Sonrası Eski ve Yeni Adları ile KUZEYYUNANİSTAN YER ADLARI ATLASI” adını taşıyor. İkincisi ise “Hasretim İstanbul” projesi kapsamında İstanbul’u değişik tarihlerde değişik nedenlerle terk eden ve şu anda yaşamlarını Yunanistan’da sürdüren eski İstanbullu 47 Rum ile yapılan derinlemesine görüşmelerin özetlerini, özlemlerini ve proje kapsamında açılan sergi panolarını ihtiva eden Hasretim İstanbul adını taşıyor. Göç hangi millet ve din mensubunun başına gelirse gelsin trajik bir olaydır, demiştim Balkanların Makûs Talihi Göç isimli kitabımın önsözünde. Keşke Yunanistan’a giden Rumların yaptığı yayınlar kadar, Rumeli’den göç etmek zorunda bırakılanların hissettikleri de yeterince yansıtılabilse çeşitli yayınlarla. Ama henüz bizlerin acılarını, dertlerini dile getirebilen yeterince kitap yayınlanamadı. Yayınlananların sayısı ise hala bir elin parmaklarını dahi geçmiyor.

Ben LMV’nin çıkardığı bu iki kitaptan özellikle Yer Adları Atlası’na biraz daha önem veriyorum. Eser bu konudaki büyük bir boşluğu dolduruyor. İşimiz gücümüzün Rumeli olmasından dolayı, şahsıma yöneltilen soruların en çoğu “Benim babamın memleketi neresi? Adını biliyorum ama haritalarda bulamıyorum.”şeklindeydi. En azından şimdi biraz rahatladım. Yunanistan’dan göç edenlerden artık soranlar olursa, onları bu kitaba yönlendireceğim. Darısı diğer Balkan ülkelerinden göç edenlerin başına. İnşallah onlar da böyle büyük bir yükün altına girip bu kapsamda bir eser hazırlarlar.

Eser atlas boyutunda büyük boy ve 170 sayfa renkli olarak Türkçe-İngilizce olarak yayınlanmış. Kalın karton kapak, lüks kuşe kâğıt olarak kütüphanelerdeki eşsiz yerini almış. Derleme Sefer Güvenç’e ait. Sadece 1.000 adet basılan bu eseri vakıftan temin etmek mümkün. (Tel. 0212.245 61 55)

Eserde bulunan haritalar yeniden çizilmiş ve Yer adları işaretlenmiş. Kasaba ya da köyün günümüzdeki yer ismi ise normal stilde yazılmış. Türkçe yer adları bold italik olarak hemen altında verilmiş. Beni en çok etkileyen ise yeşil renk ve yazıyla günümüzde terk edilen köylerin verilmesi oldu. Günümüzde ortadan kalkan yerleşim birimlerinin bile yazılması eseri hazırlarken gösterilen titizliğin bir örneği.

Haritalar dört ana başlıkta toplanmış: Doğu Makedonya ve Trakya Bölgesi, Orta Makedonya Bölgesi, Batı Makedonya Bölgesi ile Epir bölgesi. Bu bölümleri açtığınızda önce haritayı, hemen arkasında ise indeksini bulabiliyorsunuz. Kitabın sonuna koyulmuş olan Eski Adlar İndeksi ile Yeni Adlar İndeksi ise güzel bir düşünce. Bu bölümde aradığınız yer; ister eski ismi, isterse yeni ismiyle de olsa kolaylıkla bulmanızı sağlıyor.

Eserde bence göze çarpan tek eksiklik yekpare büyük boy bir Kuzey Yunanistan haritasının bulunmaması. Tüm paftaların bir arada görülebileceği ve katlanarak eserin arkasına koyulacak böyle bir harita eseri tamamlayan bir unsur olurdu.

Sefer Güvenç beye ve vakıf yetkililerine bir önerim olacak. Bu eser bir atlas olarak çok güzel. Emeği geçenlere, vakıf yetkililerine ve de özellikle Sefer Güvenç’in ellerine sağlık. Ancak daha yapacaklarınız bitmedi. Bu atlası bir kitap boyutuna getirip, insanların yanlarında daha rahat taşıyabilecekleri bir hale getirmeniz çok yerinde olur diye düşünüyorum. Böylece fiyat olarak maliyet düşer, daha çok insana ulaşır ve de en önemlisi vakfınızın Yunanistan’a yaptıkları gezilerde insanların bir el kitabı haline gelir.

H. YILDIRIM AĞANOĞLU

25/11/2010