MÜBADİLLER: ONLAR İKİ KERE YABANCIYDILAR
Yayıncı: Lozan Mübadilleri Vakfı
Yayıma Hazırlayan: Sefer Güvenç
Çeviri: Sula Aslanoğlu, Tanaş Cimbis,Tutku Vardağlı
Kapak Tasarımı: Kudret Güvenç
Rapor Yazımı: Çimen Turan
Ebat: 21×29,5 cm
Sayfa sayısı: 240
Baskı: Renkli
Dil: Türkçe ve Yunanca
Matbaa: G.M Matbaacılık ve Ticaret A.Ş
Baskı tarihi: Eylül 2015, İstanbul
ISBN:978-605-64296-6-8
30 Ocak 1923 tarihinde İsviçre’nin Lozan şehrinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Yunan Hükümeti arasında “Türk topraklarında yerleşmiş Rum Ortodoks dininden Türk uyruklarıyla, Yunan topraklarında yerleşmiş Müslüman dininden Yunan uyruklarının” zorunlu mübadelesini (exchange obligatoire) öngören bir nüfus mübadelesi sözleşmesi imzalandı. 18 Ekim 1912 tarihinden sonra yurtlarını terk etmiş olanları da kapsamına alan bu sözleşme ile her iki ülkeden yaklaşık iki milyon insan doğdukları toprakları terk etmek zorunda kaldı.
Türkiye ile Yunanistan arasında geçmiş yıllardaki siyasi gerginlikler nedeniyle mübadillerin büyük çoğunluğu doğdukları toprakları bir daha göremeden bu dünyadan göçüp gitti.Son yıllarda iki ülke arasındaki siyasi ilişkilerde oluşan yumuşama ortamı mübadil kökenlilerin aile büyüklerinin doğdukları toprakları ziyaret etme isteklerini arttırmıştır. Ne var ki ön yargılar nedeniyle özellikle mübadil yerleşimi olan kırsal yörelere ve köylere yapılacak ziyaretler konusunda çekingenlik yaşanmaktadır.
Ön yargıların kırılması ve çekingenliklerin son bulması amacıyla Lozan Mübadilleri Vakfı, “Mübadiller: Onlar İki Kere Yabancıydılar” adlı bir projeyi hayata geçirmiştir. Proje kapsamında önyargılar ve çekingenlik nedeni ile daha önce Türkiye’yi hiç ziyaret etmemiş 21 Yunanistan vatandaşı ile Yunanistan’ı hiç ziyaret etmemiş 21 Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı karşılıklı olarak aile büyüklerinin terk ettikleri yerlere 3 gün 2 gecelik bir ziyaret gerçekleştirdiler.
Her iki ülkeden toplam 42 kişi ile ziyaret öncesinde bir sözlü tarih görüşmesi yapıldı. Her iki gruba da ayni sorular soruldu. Kendilerine ailelerinin göç öyküleri, yeni vatanlarında karşılaştıkları sorunlar, aile büyüklerinin terk ettikleri memleketlerine duydukları özlem konusunda sorular yöneltildi. Bu kişiler ile ziyaretlerinin hemen sonrasında ikinci bir görüşme yapıldı. Ziyaret edilen ülkede nasıl karşılandıkları, aile büyüklerinin doğdukları toprakları ziyaretleri sırasında kendilerini en çok nelerin heyecanlandırdığı, neler hissettikleri, iki halk arasındaki benzerliklerin ve farkların neler olduğu, ziyaret sonrasında düşüncelerinde değişiklik olup olmadığı şeklinde sorular soruldu.
Kitapta Türkiye ve Yunanistan’ı ziyaret eden 42 kişi ile ziyaret öncesi ve sonrası yapılan sözlü tarih görüşmelerin kayıtları iki dilde Türkçe ve Yunanca yer almaktadır. Ziyaret sonrası yapılan görüşmelere “izlenimler” başlığı altında yer verildi.
Görüşmeler sırasında kişilerin aile albümlerindeki eski fotoğraflarda taranarak dijital ortama aktarılmıştır. Aile albümlerindeki eski fotoğraflar ile ziyaretler sırasında çekilen yeni fotoğraflardan, ziyaret öncesi ve sonrası yapılan görüşme özetlerinden yararlanılarak 70×100 cm ebadında 42 panoluk iki dilde bir de sergi hazırlanmıştır. Dört renkte hazırlanan sergi panoları kitapta 21×29.7 ebadında yer almaktadır.
Kitabın bir diğer önemli bölümü ise “Mübadiller: Onlar İki Kere Yabancıydılar” projesi derinlemesine görüşmeler raporudur. Rapor kitapta Türkçe, Yunanca ve İngilizce olarak üç dilde yer alıyor.
“Mübadiller: Onlar İki Kere Yabancıydılar” projesi kapsamında yayınlanan bu kitap ortak bir çalışmanın ürünüdür. Emek veren ve katkıda bulunan herkese Lozan Mübadilleri Vakfı adına sonsuz teşekkürlerimizi sunuyoruz.